Bia ký tại Điện thờ Huyền Trân Công Chúa, Huế

Câu chuyện về Huyền Trân đã trở thành một đề tài trong thi ca, nghệ thuật.

Trong dân gian, có lẽ vì thời đó người Việt coi người Chăm là dân tộc thấp kém nên đã có câu:

Tiếc thay cây quế giữa rừngĐể cho thằng Mán thằng Mường nó leo

Tương truyền là bài "Nước non ngàn dặm" theo điệu Nam Bình, có người cho rằng chính công chúa đã soạn ra trong lúc đi đường sang Chiêm:

Nước non ngàn dặm ra đi...Mối tình chi!Mượn màu son phấnĐền nợ Ô, Lý.Xót thay vì,Đương độ xuân thì.Số lao đao hay là nợ duyên gì?...

Nhạc sĩ Phạm Duy cũng dùng những chữ đầu trong bài này để viết thành ca khúc "Nước non ngàn dặm ra đi", nói về tâm sự của Huyền Trân công chúa khi sang Chiêm Quốc:

Nước non ngàn dặm ra đi...Dù đường thiên lý xa vờiDù tình cố lý chơi vơiCũng không dài bằng lòng thương mến người...

Một số tác phẩm có nói đến Huyền Trân như:

Âm nhạc

• Trường ca Con đường Cái Quan của Phạm Duy

Năm tê trong lúc sang XuânTôi theo Công chúa Huyền Trân tôi lên đườngĐường máu xương đã lắm oán thươngĐổi sắc hương lấy cõi giang sanTôi đi theo bước ái tìnhĐi cho trăm họ được hòa bình ấm noĐèo núi cao nghe gió vi vuThổi phấn son bay tới kinh đô....

• Tiễn biệt Huyền Trân của Phạm Duy phổ thơ Đào Tiến Luyện
• Nước non ngàn dặm ra đi của Phạm Duy
• Huyền Trân Công chúa của nhạc sĩ Nguyễn Hiền
• Nhớ của nhạc sĩ Châu Kỳ
• Tình sử Huyền Trân của Nam Lộc
• Sương gió Chiêm Thanh - cổ nhạc

Thơ

• Công chúa Huyền Trân của Hoàng Cao Khải (?)

Đổi chác khôn ngoan khéo nực cười,Vốn đà không mất lại thêm lời,Hai châu Ô Lý vuông ngàn dặm,Một gái Huyền Trân của mấy mươi... !

• Tiễn biệt Huyền Trân của Đào Tiến Luyện

Tiểu thuyết lịch sử

• Bộ "Bão táp triều Trần" của Hoàng Quốc Hải gồm 4 tập: Bão táp cung đình, Thăng Long nổi giận, Huyền Trân Công chúa, Vương triều sụp đổ, được xuất bản lần đầu cả bộ năm 2003. Dịch giả Chapuis Gérard đã hoàn thành bản dịch Huyền Trân Công Chúa/Requiem pour une Princesse sang tiếng Pháp cuối năm 2009 và dự kiến phát hành năm 2012 [cần dẫn nguồn].